शेवग्याचे सार

शेवग्याच्या शेंगाना डांबेही म्हणतात. शेवग्याच्या पानांची, फुलांचीही भाजी करतात. शेवग्याच्या शेंगा पिठलं, आमटी यात वापरतात पण आज मी तुम्हाला खास थंडीत करण्यासारख्या साराची कृती सांगतेय.

फोटो आंतर्जालावरून साभार
साहित्यः १० शेवग्याच्या शेंगा, अर्ध्या ओल्या नारळाचे खोबरे, एक चमचा आमचुर, मीठ, साखर, दोन चमचे तूप, जीरे, हिंग चिमुटभर, ओल्या मिरच्या दोन तीन, कढीलिंबाची ७/८ पाने.
कृती: शेंगांचे बोटभर लांबीचे तुकडे करून त्यात थोडे पाणी घालून शिजवून घ्यावेत. गार झाल्यावर चमच्याने त्यातील गर, बीया काढून घ्याव्या. शेवग्याच्या बिया टणक असतील तर त्या घेऊ नयेत. काढलेल्या गरात शिजवताना घातलेले पाणी आणि एक चमचा आमचूर घालून मिक्सरला फिरवून घ्यावे. ओल्या खोबय्रात एक वाटीभर पाणी घालून दूध काढून घ्यावे, दोन तीन वेळा खोबरे पाणी घालून फिरवून सर्व दूध गाळून शेवग्याच्या गरात मिसळावे. त्यात कढीलिंबाची पाने घालावीत. कढीइतपत पातळ करावे, लागल्यास थोडे पाणी घालावे. चवीनुसार मीठ, साखर घालावे. तूपाची हिंग, जीरे आणि मिरच्या तुकडे घालून फोडणी करावी आणि साराला द्यावी. हे सार उकळले तरीही फुटत नाही. शेवग्याचा वास आवडणाय्राना नक्की आवडेल. थंडीत गरमागरम प्यायला मस्त वाटते.
साधारणपणे एक वाटी गरासाठी अर्ध्या नारळाचे दूध लागते. आवडत असल्यास वरून कोथिंबीर घालावी.

काळ्या तिळाच्या गूळ पोळ्या (संक्रांत स्पेशल)

संक्रांत जवळ आलीय, म्हणून पोळ्यांची कृती आधीच देतेय. बघा या संक्रांतीला या पध्द्तीने पोळ्या करून! माझ्या माहेरी गूळ पोळ्यांसाठी काळे तीळ वापरायची पध्दत आहे या पोळ्या जास्त खमंग लागतात. काळे तीळ म्हणजे लांबडे कारळे तीळ नव्हे, पांढय्रा तिळांसारखे दिसतात ते.

साहित्यः अर्धा कि.गूळ, दीड वाटी काळे तीळ, पाव वाटी दाण्याचे कूट, एक मध्यम वाटी सुके खोबरे, अर्धी वाटी खसखस, एक वाटी बेसन, 1/2 वाटी तेल, वेलची पावडर. हे सारणाचे साहित्य.

पारीसाठी साहित्यः अडीच वाट्या मैदा, दोन वाट्या कणिक,  1/2 वाटी बेसन, 4 चमचे तेल, मीठ. लाटण्यासाठी तांदूळ पिठी 

कृती: पारीसाठी: मैदा, कणिक, चाळून घ्या. त्यात मीठ घाला. ४ चमचे तेल गरम करून पिठात घाला. पीठ घट्ट मळून, झाकून ठेवा.
सारणासाठी: गूळ किसून घ्या. खोबरे किसून घ्या. बेसनात पाववाटी तेल घालून बेसन तांबूस रंगावर भाजून गार करायला ठेवा. तीळ, खसखस,शेंगदाणे खोबरे वेगवेगळे भाजून घ्या. गार झाल्यावर सर्व जिन्नस मिक्सरवर बारीक करून घ्या. तेलावर भाजलेले बेसन, तीळ, खोबरे, दाण्याचे कूट, खसखस हे सर्व गुळात नीट मिसळून घ्या.

पिठाची आणि तयार सारणाची सारखी गोळी करून घ्या. पिठाला वाटीचा आकार देऊन त्यात सारण भरून वाटी बंद करा.

तांदुळाच्या पिठीवर पोळी लाटावी. यापोळीची एक काळजी घ्यावी लागते, पोळी भाजताना मध्यम आचेवर भाजावी. तिळाच्या रंगामुळे पोळी करपलेली लक्षात येणार नाही.
मस्त तुपाच्या गोळ्याबरोबर पोळीचा आस्वाद घ्या.

मुळयाची पचडी आणि भाजी

या सिझनला लाल माठ, मुळा, नवलकोल अशा पालेभाज्या कोकणात मोठ्या प्रमाणात लावल्या जातात. आमच्याही बागेत सासय्रांनी मुळाभाजी पेरलीय छान कोवळी भाजी आता तयार होऊ लागलीय.

मुळ्याची पचडी
साहित्यः मुळ्याच्या जुड्या दोन, अर्धे लिंबू, दोन्/तीन ओल्या मिरच्यांचे तुकडे, मीठ, साखर, शेंगदाण्याचे कूट पाव वाटी, फोडणीचे साहित्य.
कृती: मुळ्याचा कोवळा पाला स्वच्छ धूऊन घ्यावा. यासाठी मुळ्याचा कंद अजिबात नसलेला किंवा अगदी बारीक कंद असलेला पाला वापरावा. हा मुळ्याचा पाला बारीक चिरून घ्यावा. चिरलेल्या पाल्यात चिमुटभर मीठ घालून हाताने चांगला कुस्करून घ्यावा. दोन चमचे तेल तापत ठेवावे. मोहरी घालावी. मोहरी तडतडली की मिरच्यांचे तुकडे घालावे. मिरच्या थोड्या तळल्या की गॅस बंद करून हिंग, हळद घालावी. ही फोडणी, दाण्याचे कूट, चवीनुसार चमचाभर साखर पाल्यात मिसळावी. अर्धे लिंबू पिळावे. पचडी नीट एकत्र करून चवीनुसार थोडे मीठ घालावे, आपण आधी पाल्यात मीठ घातले आहे. चवीनुसार लिंबू, साखरेचे प्रमाण वाढवण्यास हरकत नाही. एकदम चविष्ट लागते ही पचडी! याच प्रकारे पालकचीही पचडी होते.

मुळ्याची भाजी
साहित्यः तीन जुड्या मुळा, तेल अर्धी वाटी, लाल तिखट, मीठ, साखर, वड्याची/कडबोळ्याची भाजणी एक वाटी, फोडणीचे साहित्य, दोन कांदे, सात/आठ लसूण पाकळ्या. सुक्या मिरच्या चार/पाच
कृती: मुळ्याचा पाला स्वच्छ धुऊन, बारीक चिरून घ्यावा, कांदे आपल्या आवडीप्रमाणे चिरून घ्यावेत, सात/ आठ लसूण पाकळ्या सोलून घ्याव्या. या भाजीला मेथीच्या भाजीसारखेच तेल सढळ हाताने लागते. बेसनापेक्षा भाजणीने खमंगपणा येतो, भाजणी नसल्यास बेसन वापरण्यास हरकत नाही.
कढईत तेल तापत ठेवावे. मोहरी घालावी. मोहरी तडतडली की चिरलेला कांदा, लसूण घालावे. थोडे परतल्यावर लाल मिरच्यांचे तुकडे घालावे. हळद, लाल तिखट घालून परतून घ्यावे. मुळ्याचा चिरलेला पाला फोडणीत घालावा. चांगला परतून झाकण ठेवावे. गॅस मंद ठेवून भाजीला वाफ काढून घ्यावी. दहा मिनिटांनी भाजीला वाफ आली ही चवीनुसार मीठ, साखर घालावी. या भाजीत पाणी अजिबात घालायचे नाही. मीठ, साखर नीट मिसळून घेतल्यावर भाजणी पेरावी. छान परतून झाकण ठेवावे, परत पाच मिनिटे वाफ काढावी. या भाजीला तेल व्यवस्थीत लागते. वाफ आल्यावर भाजी कोरडी वाट्ल्यास वाढण्यापूर्वी वरून फोडणी द्यावी.

याशिवाय नेहमीच्या आमटीलाही मुळ्याच्या पाल्याने मस्त स्वाद येतो.

मुळ्याच्या पाल्याचे मेथीसारखे पराठेही होतात. त्याचा फोटो नाहीय.